สมุนไพร
สมุนไพร หมายถึง “ผลิตผลธรรมชาติ ได้จาก พืช สัตว์ และแร่ธาตุ ที่ใช้เป็นยา หรือผสมกับสารอื่นตามตำรับยา เพื่อบำบัดโรค บำรุงร่างกาย หรือใช้เป็นยาพิษ หากนำเอาสมุนไพรตั้งแต่สองชนิดขึ้นไปมาผสมรวมกันซึ่งจะเรียกว่า ยา ในตำรับยา นอกจากพืชสมุนไพรแล้วยังอาจประกอบด้วยสัตว์และแร่ธาตุอีกด้วย เราเรียกพืช สัตว์ หรือแร่ธาตุที่เป็นส่วนประกอบของยานี้ว่า เภสัชวัตถุ พืชสมุนไพรบางชนิด เช่น เร่ว กระวาน กานพลู และจันทน์เทศ เป็นต้น
คำว่า สมุนไพร หมายถึง พืชที่ใช้ ทำเป็นเครื่องยา สมุนไพรกำเนิดมาจากธรรมชาติและมีความหมายต่อชีวิตมนุษย์โดยเฉพาะ ในทางสุขภาพ อันหมายถึงทั้งการส่งเสริมสุขภาพและการรักษาโรค ความหมายของยาสมุนไพรในพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 ได้ระบุว่า ยาสมุนไพร หมายความว่า ยาที่ได้จากพฤกษาชาติสัตว์หรือแร่ธาตุ ซึ่งมิได้ผสมปรุงหรือแปรสภาพ เช่น พืชก็ยังเป็นส่วนของราก ลำต้น ใบ ดอก ผลฯลฯ ซึ่งมิได้ผ่านขั้นตอนการแปรรูปใด ๆ แต่ในทางการค้า สมุนไพรมักจะถูกดัดแปลงในรูปแบบต่างๆ เช่น ถูกหั่นให้เป็นชิ้นเล็กลง บดเป็นผงละเอียด หรืออัดเป็นแท่งแต่ในความรู้สึกของคนทั่วไปเมื่อกล่าวถึงสมุนไพร มักนึกถึงเฉพาะต้นไม้ที่นำมาใช้เป็นยาเท่านั้น
พืชสมุนไพร นั้นตั้งแต่โบราณก็ทราบกันดีว่ามีคุณค่าทางยามากมายซึ่ง เชื่อกันอีกด้วยว่า ต้นพืชต่าง ๆ ก็เป็นพืชที่มีสารที่เป็นตัวยาด้วยกันทั้งสิ้นเพียงแต่ว่าพืชชนิดไหนจะมีคุณค่าทางยามากน้อยกว่ากันเท่านั้น
พืชสมุนไพร หรือวัตถุธาตุนี้ หรือตัวยาสมุนไพรนี้ แบ่งออกเป็น 5 ประการ ดังนี้
รูป ได้แก่ ใบไม้ ดอกไม้ เปลือกไม้ แก่นไม้ กระพี้ไม้ รากไม้ เมล็ด
สี มองแล้วเห็นว่าเป็นสีเขียวใบไม้ สีเหลือง สีแดง สีส้ม สีม่วง สีน้ำตาล สีดำ
กลิ่น ให้รู้ว่ามีกลิ่น หอม เหม็น หรือกลิ่นอย่างไร
รส ให้รู้ว่ามีรสอย่างไร รสจืด รสฝาด รสขม รสเค็ม รสหวาน รสเปรี้ยว รสเย็น
ชื่อ ต้องรู้ว่ามีชื่ออะไรในพืชสมุนไพรนั้น ๆ ให้รู้ว่า ขิงเป็นอย่างไร ข่า เป็นอย่างไร ใบขี้เหล็กเป็นอย่างไร
พืช ผลไม้ สมุนไพรของไทย มีสรรพคุณมากมาย รักษา และบรรเทาอาการหลายๆ อย่าง เช่น สมุนไพรดับกลิ่นตัวกลิ่นปาก มี 1. ตำลึง 2. มังคุด 3. ว่านหางจระเข้ 4. อัญชัน 5. มะขามป้อม ทั้ง 5 อย่างข้างต้น ไม่ต้องผ่านกระบวนการที่ซับซ้อนในการทำ บางอย่างเป็นผลไม้รับประทานได้ทันที
แหล่งความรู้เกี่ยวกับ สมุนไพรเพื่อสุขภาพ มีทั้ง สมุนไพรไทย สมุนไพรลดน้ำหนัก สมุนไพรรักษาสิว สมุนไพรลดความดัน สมุนไพรพื้นบ้าน และ พืชสมุนไพร สมุนไพรไทย สิ่งดีๆที่ควรรักษา รู้จักสรรพคุณของสมุนไพรไทย ยาสมุนไพรแขนงต่างๆ ผักและผลไม้ที่มีประโยชน์ เคล็ดลับเพื่อสุขภาพที่ดี
สมุนไพรมีกี่ประเภท
1.สมุนไพรแผนโบราณ คือ สิ่งที่ใช้ในการรักษาโรคต่างๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่ได้จาก พืช สัตว์ หรือแร่ธาตุ ซึ่งลักษณะการใช้งานในการรักษา เช่น ใช้ทำเป็นส่วนประกอบของอาหาร เครื่องดื่ม ยา หรือเครื่องสำอาง
2. สมุนไพรแผนปัจจุบัน คือ พืช สัตว์ หรือแร่ธาตุ ที่ทางการแพทย์และเภสัชกร สมัยใหม่ ได้ศึกษา และทดลองแล้ว ให้การยอมรับถึงผลของสมุนไพร เพื่อใช้ในการรักษาโรคต่างๆ
การปรุงยาสมุนไพร
สำหรับการนำยาสมุนไพรมาใช้ประโยชน์ ด้วยการปรุงเพื่อรับประทาน ทา หรือประคบ นั้นมีรูปแบบการปรุงสมุนไพร ประกอบด้วย
การต้ม เป็นการนำเอาสมุนไพรผ่านการแปรรูป ต้ม เพื่อสกัดนำสารที่มีประโยชน์มาใช้รักษาโรค
ยาชง เป็นการนำเอาสมุนไพรที่อยู่ในรูปแบบผง มาผสมกับน้ำร้อน เพื่อนำมาดื่มกิน
ยาดอง เป็นการนำเอาสมุนไพร มาดอง เนื่องจากสมุนไพรบางอย่างไม่เหมาะสมต่อการทานสด การดองเป็นอีกรูปแบบหนึ่งที่ทำให้กินง่ายและได้ประโยชน์
การปั้นเป็นยาลูกกลอน เป็นการบดเป็นผงและผสมกับน้ำผึ้ง และปั้นเป็นก้อนให้รับประทานได้ง่าย
การคั้นน้ำ เป็นอีกรูปแบบ ที่นิยมใช้กับสมุนไพรสด คั้นเอาน้ำจากผล หรือ ใบของสมุนไพรมาใช้ประโยชน์
ยาพอก เป็นลักษณะของการรักษาภายนอก เช่น แผลสด แผลติดเชื้อ เป็นต้น
บางที่ก็จะเป็นโรงงานผลิตสมุนไพรแบบต่างๆ ทั้งชนิดเม็ด ชนิดผง ชนิดน้ำ มีทั้งแบบกิน และทา บางโรงงานก็จะรับผลิตสมุนไพรด้วย ตามสูตรของผู้คิดค้น หรือทางสูตรของทางโรงงานเอง โดยผลิตได้วันละหลายๆ แบบ หลายๆ ชิ้นต่อวัน สะดวก รวดเร็ว ทันสมัย ไม่เหมือนเมื่อก่อน ที่หมอยาจะต้องไปหาสมุนไพรตามป่าเขา แล้วนำมาแปรรูป มาสกัดแบบต่างๆ ตามจำนวนของแต่ละคน แล้วนำมาผสม ปรุงเข้าด้วยกัน แล้วก็นำมาบรรจุในถุง ในซอง หรือในภาชนะแบบต่างๆ กว่าจะได้แต่ละถุง แต่ละห่อ ก็ใช้เวลานาน แต่ถ้าเราใช้เครื่องจักรจากโรงงาน ก็จะช่วยลดขั้นตอนลงได้มาก ประหยัดเวลา ประหยัดแรงไปได้เยอะเลย