เหรียญพระเจ้าตนหลวง (เหรียญพญานาค หลังเสมาธรรมจักร)

เหรียญพระเจ้าตนหลวง (เหรียญพญานาค หลังเสมาธรรมจักร) เนื้อทองแดง กะหลั่ยทอง ปี 2512.

เหรียญพระเจ้าตนหลวง(พญานาค) เป็นเหรียญที่สร้างขึ้นตามตำนานของพระเจ้าตนหลวง โดยในหนังสือพระเครื่องเมืองพะเยา ระบุไว้ว่าสร้างเมื่อปี 2512 พร้อมกับเหรียญ พระเจ้าตนหลวงรุ่นครึ่งองค์(แขนกุดมีเนื้ออัลปาก้าและทองแดง) โดยที่เจตนาการสร้างแต่แรกเริ่ม มิได้มุ่งหวังที่จะให้เป็นเหรียญพุทธคุณ สร้างเพื่อทำเป็นเหรียญสำหรับใช้ใส่บาตร 108 ในงานบุญเดือน 8 เป็ง ซึ่งเป็นงานใหญ่ประจำปีทุกปีของทางวัด ซึ่งเป็นงานที่ใหญ่มาก มีพุทธศาสนิกชนทั้งต่างจังหวัด และประเทศใกล้เคียง (ลาว-พม่า) มาร่วมงานบุญประจำปีของทางวัด.

แต่การปลุกเสกวัตถุมงคลของทางวัดทุกครั้ง นับตั้งแต่ปี 2512 เป็นต้นมา ได้มีการนำเหรียญ พญานาคนี้ เข้าร่วมปลุกเสกด้วย ประวัติการปลุกเสกวัตถุมงคลของทางวัด นับตามรุ่นของวัตถุมงคลที่ออกมาในแต่ละครั้ง ก็มีตั้งแต่ปี 2512 นี้ และในปี 2514 , 2517 , 2520 , 2521 และปี 2535 เป็นต้น.

เมื่อมีการใช้เหรียญพญานาค ในงานการทำบุญใส่บาตร 108 ทุกปี กล่าวคือ ใครทำบุญเท่าไรก็ได้ ก็จะได้รับเหรียญพญานาคนี้ 1 ขัน ซึ่งมีมากกว่า 108 เหรียญ เพื่อนำไปใส่บาตรที่ทางวัดจัดเตรียมไว้ 108 บาตร และพระประจำวันเกิดของตนเอง ก็ใส่ตามกำลังวัน พอนานปีเข้า ปริมาณเหรียญก็เริ่มทยอยลดน้อยลง และหมดไปในที่สุด โดยเหรียญที่หมดไปในช่วงท้ายๆ ก็จะกลายเป็นเหรียญที่ได้รับการนำเข้าพิธี ปลุกเสกวัตถุมงคลของทางวัดบ่อยครั้งที่สุด โดยมีหลายท่านยืนยันว่าในครั้งท้ายๆก่อนที่จะหดหายและหมดลงไปนั้น มีจำนวนเป็นปี๊ป แต่เราก็คงจะแยกไม่ออกว่า เหรียญใดได้รับการปลุกเสกมากน้อยกว่ากัน เพราะมีการนำออกมาจากวัดตลอดเวลา คงจะนับแต่แรกเริ่มที่ได้นำเหรียญนี้มาใช้.

สภาพของเหรียญ ด้านหน้าเหรียญเป็นภาพพญานาค คะนองลำพองอยู่กลางหนองน้ำทุ่งเอี้ยง มีภาพภูเขาเป็นฉากหลัง ด้านหลังพญานาคมีเจดีย์และต้นไม้ ด้านบนมีอักขระพื้นเมือง ด้านล่างมีคำว่า “พระเจ้าตนหลวง” ด้านหลังของเหรียญ เป็นภาพเสมาธรรมจักร ตรงกลางธรรมจักร มียันต์ เถาะ 1 ตัว มีขอบเหรียญยกขึ้นมานิดหนึ่งทั้งหน้าและหลัง เหรียญมีขนาดประมาณเหรียญ 5 บาท รุ่นใหม่ มองโดยภาพรวมของเหรียญสวยงามมาก และได้สัดส่วน.

เมื่อเหรียญเป็นเหรียญที่ใช้ใส่บาตรมานาน และมีความเก่ากว่า 40 ปี ไม่ใช่เหรียญที่ให้เช่าบูชาแก่สาธุชนทั่วไป ที่จะได้เช่าไปเก็บรักษาไว้บ้าง นำไปใช้แขวนบ้าง จึงมีสภาพที่ทำให้มองเห็นได้ในทันที ว่าเป็นเหรียญที่ผ่านการใช้งานมาอย่างมากมายสมบุกสมบัน แต่เหรียญก็ยังมีสภาพที่นับได้ว่าค่อนข้างสมบูรณ์ดี แม้บางเหรียญกะหลั่ยแทบจะหมดสิ้น เหตุเพราะการทำเหรียญในสมัยก่อน ทำได้ดีมาก แกะพิมพ์คมชัดลึก กะหลั่ยทองโบราณก็สวยงามคงทน จนเป็นปรากฎการณ์ที่นักสะสมนิยมพระเครื่องมักจะกล่าวว่า “ยิ่งส่องยิ่งมัน” ท่านผู้ใดใครอยากรู้ ต้องหามาส่องดู จึงจะเข้าใจในความรู้สึกนั้น.

ทางด้านพระพุทธคุณ เหรียญพระเจ้าตนหลวง แทบทุกรุ่นโดยเฉพาะรุ่นปี 2512 ได้แสดงแจ้งประจักษ์ถึงพุทธคุณอันยอดเยี่ยม ทั้งแคล้วคลาด คงกระพัน และเมตตามหานิยม มีตำนานเล่าขานมากมาย และเมื่อเหรียญพญานาคนี้ ได้รับการปลุกเสกตั้งแต่ปี 2512 และทุกครั้งที่มีพิธีพุทธาภิเษก โดยเฉพาะเป็นเหรียญที่มีเจตนามุ่งมั้นที่จะใช้สะเดาะเคราะห์ ด้วยการใส่บาตร 108 จึงทำให้มีพุทธคุณโดดเด่น ในทางขจัดทุกข์ ขจัดโศก ขจัดโรค ขจัดภัย สรรพเสนียดจัญไร วินาศสันตุ ประสบสุขสวัสดีมีโชคชัย เป็นนิรันดร์.

ตำนานทุ่งเอี้ยง

ตำนานการสร้างพระเจ้าตนหลวง กล่าวไว้ว่าเมื่อสมัยครั้งพุทธกาล พระพุทธเจ้าเสด็จถึงเมืองภูกามยาว พร้อมพระอานนท์ ประทับ ณ ดอยลูกหนึ่งตั้งอยู่ข้างหนองเอี้ยง ไปทางทิศเหนือ (ปัจจุบันคือ บริเวณวัดจอมทอง) ในหมู่บ้านนั้น มีนายช่างทองมีอาชีพทำทองรูปพรรณ ได้จัดอาหารบิณฑบาตถวายพระพุทธองค์ แต่มิได้ถวายน้ำฉัน พระพุทธองค์จึงให้พระอานนท์ ถือบาตรไปตักน้ำที่หนองเอี้ยง ขณะนั้นมีพญานาคตนหนึ่งอาศัยอยู่ในหนองนั้น เมื่อเห็นพระอานนท์ถือบาตรจะตักน้ำ พญานาคก็ไม่ให้ ได้พ่นควันขึ้นที่หงอน แผ่พังพานเป็นประดุจหมอกควัน ปกคลุมหนอง จนมองไม่เห็นน้ำ พระอานนท์จึงไปกราบบังคมทูลพระพุทธเจ้า พระพุทธองค์จึงเสด็จไปประทับยืนข้างหนองน้ำ พญานาคทำทีจะพ่นควันแผ่พังพอน แต่ก็เห็นพระวรกายของพระพุทธเจ้าเต็มไปด้วยฉัพพรรณรังสี จึงทูลถามพระพุทธองค์ พระพุทธองค์ ได้แนะนำตัวและแสดงอภินิหารเนรมิต พระวรกายให้ใหญ่เท่ากับพระพุทธเจ้ากะสุสันธะ พญานาคเห็นดังนั้น จึงเกิดความเลื่อมใสและรับปากว่าจะสร้างพระพุทธรูป ให้ใหญ่เท่าพระพุทธเจ้ากะสุสันธะในหนองนั้น

เมื่อพระพุทธเจ้า เสด็จดับขันธ์ปรินิพพานได้ประมาณ ๒,๐๐๐ ปี พญานาคระลึกถึงพระพุทธดำรัส จึงนำเอาทองคำจำนวนสี่แสนห้าร้อยจากนาคพิภพมาไว้ แล้วเนรมิตเพศเป็นบุรุษ นุ่งขาวห่มขาว ไปหาสองผัวเมีย ซึ่งตั้งบ้านเรือนอยู่ใกล้หนองเอี้ยง และแจ้งความประสงค์ที่จะนำทองคำมาสร้างพระพุทธรูปให้สองตายาย เมื่อมอบทองคำให้แล้วก็กลับไปสู่นาคพิภพ สองผัวเมียได้นำทองคำมาถมสระหนองอยู่นานถึง ๒ ปี ๗ เดือนจึงเต็ม และลงมือปั้นอิฐก่อพระพุทธ
รูปพระเจ้าตนหลวง โดยเริ่มเมื่อ พ.ศ. ๒๐๓๔ สร้างนานเกือบ ๓๓ ปี จึงเสร็จเรียบร้อย เมื่อ พ.ศ. ๒๐๖๗ ในสมัยพระเมืองตู้เจ้าเมืองพะเยา และได้พระราชทานนามว่า พระเจ้าตนหลวงทุ่งเอี้ยงเมืองพะเยา

* จากข้อมูลใหม่ ระบุว่าเป็นเหรียญที่สร้างในปี 2494 แต่เดิม หนังพระเครื่องเมืองพะเยา ระบุปี 2512 แต่จากหนังสือ พระดีเมืองพยาว เล่มล่าสุด ระบุปี 2494 ซึ่งมีความน่าเชื่อถือมากกว่า เพราะมีการวิเคราะห์ข้อมูลและหลักฐานบางประการ จึงยืนยันว่าเป็นปี 2494***