อำแดงเหมือนกับนายริด

อำแดงเหมือนกับนายริด ละครประวัติศาสตร์แห่ง ความรัก ความเท่าเทียม และการต่อสู้ เรื่องจริงของหญิงไทยคนแรกที่ลุกขึ้นมาทวงสิทธิ์ความเท่าเทียมของผู้หญิง เรียกร้องให้มีการแก้กฎหมายที่พันธนาการผู้หญิงในยุคนั้น ที่มีค่าความเป็นคนน้อยกว่าเพศชาย เมื่อ “ผู้หญิงเป็นควาย ผู้ชายเป็นคน” คำกล่าวตอกย้ำความเหลื่อมล้ำสถานภาพทางเพศของหญิงไทยในอดีต แต่ท่ามกลางหมอกควันแห่งกฏหมายและจารีตแห่งการกดขี่ สตรีนางหนึ่งได้ลุกขึ้นเรียกร้องหาความเป็นธรรม ประวัติศาสตร์แห่ง ความรัก ความเท่าเทียม และการต่อสู้จึงได้เริ่มต้นขึ้น

เนื้อเรื่องดัดแปลงมาจากคดีในประมวลกฎหมายและฎีกาคดีหนึ่งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ตามประวัติศาสตร์มีการบันทึกว่าเป็นเรื่องจริง เกิดขึ้นในสมัยพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 อำแดง (นางสาว) เหมือน ซึ่งเป็นลูกของนายเกตกับอำแดง (นาง) นุ่น ประกอบอาชีพทำสวนอยู่ที่ตำบลบางม่วง แขวงเมืองนนทบุรี

อำแดงเหมือน นั้นมีอายุ 21 ปี ชอบพอรักใคร่กับ นายริด โดยที่บิดามารดาของอำแดงเหมือนไม่ทราบ ต่อมาบิดามารดาของอำแดงเหมือนจัดการบังคับแต่งกับ นายภู แต่เธอไม่สมัครใจที่จะอยู่กินฉันสามีภริยากับนายภู บิดามารดาของอำแดงเหมือนจึงทุบตีและบีบบังคับให้แต่งงานกับนายภู และได้สมคบกับนายภูให้ฉุดคร่าอำแดงเหมือนไปไว้ในที่บ้านถึงสองครั้ง แต่อำแดงเหมือนก็ดิ้นรนและยืนกรานไม่ยอมเข้าไปในเรือนของนายภูและหลบหนีกลับมาบ้าน

เมื่อมาถึงบ้านบิดามารดาก็ทุบตีและข่มขู่จะฆ่า ในที่สุดอำแดงเหมือนจึงหลบหนีไปอยู่บ้านนายริด หลังจากนั้นบิดามารดาของอำแดงเหมือนบอกให้นายริดนำผู้ใหญ่ไปสู่ขอและขมาโทษที่บ้านกำนัน เมื่อนายริดแลญาติผู้ใหญ่ไปถึง พบนายภู นายภูจัดการกักตัวอำแดงเหมือนและญาติผู้ใหญ่ของนายริดไว้ที่บ้านกำนัน นายริดและบิดามารดาของนายริดก็ถูกหมายเรียกตัวไปยังศาลากลางเมืองนนทบุรีเพื่อดำเนินคดี

ซึ่งอำแดงเหมือนให้การต่อพระนนทบุรีและกรมการว่าไม่ได้รักใคร่ยอมเป็นเมียนายภู กรมการจึงเปรียบเทียบว่าถ้านายภูสาบานตัวได้ว่าอำแดงเหมือนยินยอมเป็นเมียนายภู ก็ให้นายริดแพ้ความ แต่นายภูไม่ยอมสาบานตัว กรมการจึงเปรียบเทียบว่าให้อำแดงเหมือนสาบานว่าไม่ได้ยอมเป็นเมียนายภูและให้คดีเลิกแล้วต่อกัน แต่นายภูก็ไม่ยอมให้อำแดงเหมือนสาบานอีก

ต่อมานายภูได้มาฟ้องกล่าวหานายริด บิดามารดาของนายริด และญาติผู้ใหญ่ของนายริดอีก 2 คน พระนนทบุรีและกรมการบังคับให้นายริดส่งตัวอำแดงเหมือนให้แก่ตุลาการ อำแดงเหมือนได้ให้การตามเดิมว่าไม่ได้เป็นภริยาของนายภู แต่เธอกลับถูกควบคุมตัวไว้ในห้องขัง

ระหว่างที่โจทก์จำเลยยังสู้ความกันอยู่ที่ศาล อำแดงเหมือนได้ถูกควบคุมไว้ในตะราง (ที่คุมขัง) ที่จวนของพระนนทบุรี เจ้าเมืองนนทบุรี และถูกนายเปี่ยมพะทำมะรงซึ่งกินสินบนของนายภูกลั่นแกล้งทารุณต่าง ๆ นานาเพื่อบีบบังคับให้อำแดงเหมือนยอมเป็นภรรยานายภู และแกล้งใช้งานต่าง ๆ ทำให้ได้รับความเดือดร้อนมาก ในที่สุดอำแดงเหมือนจึงหนีตะรางไปถวายฎีกาต่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ พระที่นั่งสุทไธศวรรย์ เมื่อวันอาทิตย์ที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2408 ยืนยันว่าไม่ได้เป็นภริยาของนายภู และสมัครใจที่จะอยู่กินกับนายริด

พระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 จึงมีพระบรมราชวินิจฉัยว่า “หญิงนั้นอายุก็มากถึง 20 ปีเสศแล้ว ควรจะเลือกหาผัว ตามใจชอบของตนเองได้” แต่ให้นายริดจ่ายค่าเบี้ยละเมิด และค่าฤชาธรรมเนียม แก่บิดามารดาอำแดงเหมือนและนายภู ให้เลิกอายัดและยกฟ้องปล่อยตัวญาติผู้ใหญ่ของนายริด และวินิจฉัยถึงสาเหตุที่บิดามารดาของอำแดงเหมือนยอมให้นายภูมาฉุดคร่าตัวอำแดงเหมือนไปถึงสองครั้งนั้นว่า อาจเนื่องมาจากเหตุที่บิดามารดาได้ทำหนังสือขายอำแดงเหมือนให้แก่นายภูไปแล้ว ซึ่งหาเป็นเช่นนั้นได้ตัดสินว่า

“บิดามารดาไม่ได้เป็นเจ้าของผู้หญิง ดังหนึ่งคน เป็นเจ้าของโค กระบือ ช้าง ม้า ที่ตนจะตั้งราคาขายโดยชอบได้ เมื่อบิดามารดายากจนจะขายบุตรได้ก็ต่อบุตรยอมให้ขาย ถ้าไม่ยอมให้ขายก็ขายไม่ได้ ฤๅยอมให้ขายถ้าบุตรยอมรับหนี้ค่าตัวเพียงไร ขายได้เพียงเท่านั้น กฎหมายเก่าอย่างไร ผิดไปจากนี้อย่าเอา” ถือว่าอำแดงเมือนเป็นสตรีไทยคนแรก ที่ออกมาเรียกร้องสิทธิ์ของตนเอง คดีนี้จึงโด่งดังมาก ติดตามชม ละครอำแดงเหมือนกับนายริด ได้ทุกวันพฤหัสบดี และ ศุกร์ เวลา 20.25 – 21.15 น. ทางไทยพีบีเอส

รายชื่อนักแสดงนำใน ละคร อำแดงเหมือนกับนายริด

อภิญญา สกุลเจริญสุข รับบท อำแดงเหมือน ใน ละคร อำแดงเหมือนกับนายริด
อภิญญา รุ่งพิทักษ์มานะ รับบท นายริด ใน ละคร อำแดงเหมือนกับนายริด
ปิติศักดิ์ เยาวนานนท์ รับบท นายภู ใน ละคร อำแดงเหมือนกับนายริด
รอน บรรจงสร้าง รับบท นายเกต ใน ละคร อำแดงเหมือนกับนายริด
ปวีณา ซารีฟสกุล รับบท นางนุ่ม ใน ละคร อำแดงเหมือนกับนายริด
ทัศน์วรรณ เสนีย์วงศ์ รับบท นางจัน ใน ละคร อำแดงเหมือนกับนายริด

กำกับการแสดงโดย : สถาพร นาควิไลโรจน์
ออกอากาศทุกวันพฤหัสบดี – ศุกร์ เวลา 20.25 – 21.15 น. ทางไทยพีบีเอส

•